Ardahan ekonomisi genel olarak tarım ve özelde de hayvancılık sektörüne dayanmaktadır. Uygun
olmayan iklim şartları nedeniyle bitkisel üretim yem bitkileri haricinde verim açısından son derece
düşüktür. Ancak üretimden elde edilen tarımsal ürünler kalite bakımından özellikle de ekolojik
bakımdan oldukça iyi durumdadır. İlde yapılan bitkisel üretim ve arı ürünlerin hemen hemen tamamı
organik ürün niteliğine sahiptir.
İl deki tarım işletmelerinin % 95 ‘i bitkisel ve hayvansal üretimin birlikte yapıldığı polikültür
işletmelerdir. Sadece bitkisel üretim yapan işletmeler % 4 ve sadece hayvansal üretim yapan işletmeler
ise % 1’dir. Sektörde yer alan işletmelerin tamamına yakını küçük ölçekli, kapalı ekonomi tipi,
geleneksel üretimde bulunan aile işletmeleridir.
Türkiye genelinde olduğu gibi Ardahan İlindeki tarım işletmeleri; hızlı nüfus artışı ve artan nüfusun
tarım dışı sektörde istihdam edilmesi zorunluluğuna karşılık, bu sektörlerde iş gücü talebinin nüfus
artışına uygun düzeyde artırılamaması; tarımın gelişim hızının nüfus artışını karşılamada yetersiz
kalması ve miras yoluyla arazilerin bölünmesi gibi nedenlerle giderek küçülmüştür. İlin en önemli
tarımsal aktivitesi mera hayvancılığı olması nedeniyle tarım alanlarının işlemeli tarımdan ziyade, mera
- yayla öncesi ve sonrası doğal otlaklık olarak değerlendirilmesi şeklindedir. 3-4 aylık mera ve yayla
süresi içerisinde bu alanlardan, tamamen hububat (arpa, buğday) ve kaba yem (fiğ, korunga, yonca,
çavdar, yulaf, çayır otu) üretimi sağlanmaktadır.
İl’de tarımsal faaliyet içerisinde hayvancılık ön plandadır. Mevcut tarımsal işletmelerin % 95.60’ı
hayvancılık yapmaktadır. Hayvancılık işletmelerinin tamamında sığır yetiştiriciliği ağırlıkta olmak
üzere bir kısmı aynı zamanda koyunculuk ve/veya arıcılıkta yapmaktadır.
İl genelinde enelinde arazi yapısı; arazinin çevresel özellikleri, potansiyel verim ve arazi uygunluğu benzer olan
özelliklere sahip iki alt bölgeye ayrılmıştır. Birinci alt bölge olan Ardahan Merkez İlçe, Göle, Hanak,
Damal ve Çıldır alt bölgesi ortalama 1800-2000 m. rakımlı olup, sert ve uzun kış şartlarından dolayı
123 günlük kısa bir yetiştirme periyoduna sahiptir. İkinci alt bölge olan Posof alt bölgesi ilçe merkezi
ve daha aşağılarda kalan köyleri ortalama 900 m. diğer kısımları 1583-1700 m. rakımda olup, 214
günlük yetiştirme periyoduna sahiptir. Bu alt bölge mikro klima özelliğinden dolayı değişik ürünlerin
yetiştirilmesi avantajına sahip olup yılın büyük bir bölümünde bitki örtüsü yeşil olarak
kalabilmektedir. İlçede büyük oranda meşe, çam, köknar, ladin, huş, kızılağaç, gürgen ve fındık
ağaçlarından oluşan doğal orman alanı içerisinde yer almaktadır. Bu alt bölgede arpa, buğday, çavdar,
fasulye, mısır, elma, erik, kiraz, vişne, ceviz, patates, lahana, salatalık, marul ve soğan gibi tarımsal
ürünler yetiştirilebilmektedir. Yetiştiriciliği yapılan bu ürünler çoğunlukla öz tüketimde
kullanılmaktadır.
Ardahan’da İl geneli toprak yapısı çok fazla çeşitlilik arz etmemektedir. Ovalar, yüksek düzlük
kesimler, havzaların tamamı en azından otsu bitki örtüsü ile kaplı olup, birinci derecede erozyona açık
çıplak toprak yapısı içermemektedir. Genel manada toprak yapısı; kullanma kabiliyet sınıfları sekiz
adet olup, toprak zarar ve sınırlandırmaları I. sınıf’ dan VIII. sınıf’ a doğru giderek artmaktadır.
İşlemeli tarım için uygun olan arazi I. ve IV. sınıf arazilerdir. Ardahan’da sulu tarım yapılan arazi I. ve
II. Sınıf araziden oluşmaktadır. Posof alt bölgesi hariç, tarım alanları büyük oranda I-III. sınıf araziler
üzerinde yapılmaktadır. Posof alt bölgesinde; mevcut genel arazi yapısı gereği sulu tarım III. ve IV.
sınıf arazide, kuru tarım büyük oranda III.-V. sınıf arazilerde ve yaklaşık % 18’i ise VI. sınıf arazide
yapılmaktadır.
Ardahan’da çayır alanlarının büyük bir kısmı ovalarda bulunup, I. ve IV. sınıf arazi yapısındadır.
Meralar büyük bir alana sahip olup, III. ve VII. sınıf araziler üzerinde bulunmaktadır. İl’de orman ve
fundalık alanlar genellikle dik ve sarp eğilimli olup, IV. ve VII. sınıf arazi üzerinde olduğu
görülmektedir. Toprakların %19,63’ü derin, %52,70’i orta derin ve %27,67’si ise sığdır. İl’de çorak
arazi, çıplak kayalık veya moloz, ırmak taşkın yatakları yok denecek kadar az bulunmaktadır. Ayrıca İl
geneli alan içerisinde yaklaşık olarak 16.176,5 ha. Su yüzeyi bulunmaktadır.
İl geneli alanların %15’inde hafif, %60’ında orta ve %25’inde ise şiddetli yüzey erozyonu olduğu
tespit edilmiştir. Ardahan’da yağış ve topografik yapı olumlu olup, araziler uygun kullanıldığı takdirde
erozyon önlenebilecek durumdadır. Erozyonun önlenmesinde ise; çayır-mera alanlarının kapasitesine
uygun olarak, otlatma dönem ve şeklinin de (küçükbaş ve büyükbaş değişikliği - münavebeli otlatma)
göz önünde bulundurularak kullanılması ve de ağaçlandırma çalışmalarında sürekliliğin sağlanması
büyük önem taşımaktadır.
